| بررسی چهارگانه‌های عرفانی تخلیه، تحلیه، تجلیه و فنا در آثار منظوم عطار |
| کد مقاله : 1081-TARVIJ18 (R2) |
| نویسندگان |
|
سکینه پیرک * هیات علمی دانشگاه پیام نور |
| چکیده مقاله |
| ادبیات عرفانی جزئی از میراث منظوم و منثور ادبی است که با رمز و رازهای بسیاری همراه می‌باشد. درک این رمز و رازها، به دلیل آمیخته شدن با نمادها و تمثیل‌های خاص، هیچگاه به سادگی امکان پذیر نبوده است. ادبیات عرفانی در عین سادگی باعث خطور سوالات عمیقی در ذهن خواننده می‌شود که پاسخ دقیق به آنها، نیازمند درک درست دیدگاه‌های عرفانی و مذهبی مؤلفانشان می‌باشد. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی– تحلیلی، چگونگی دید و دریافت عطار از حق تعالی و تلاش وکوشش سالک برای درک اتصال به مبداء وجود و مقدمات قرب به حق را در آثار منظوم شاعر، مورد بررسی قرار داده، به بیان نمود اصطلاحات عرفانی« تخلی، تحلی، تجلی و فنا» در این آثار می‌پردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که عطار بسیاری از دیدگاه‌های اعتقادی و دینی خویش را با ذوق عارفانه آمیخته اسـت. او عقیده دارد مهم‌ترین ریاضت‌ها برای سالک، تخلیه است؛ صفات ناپسندی که تا سالک از خود دور ننماید، نتواند کسب فضایل کند. سالک بعد از تخلیه، باید خود را با فضایل اخلاقی تحلیه کند؛ آراسته شدن به زیور صبر و ذکر و مزین گشتن به صفات رحمان و رحیم؛ بعد از مرحلة تحلیه، تجلیه است. عطار می‌گوید هدف از آفرینش جهان، تجلّی بوده است. خداوند در هر موجودی به حسب مرتبه و قابلیتش، تجلّی می‌کند و متجلی له، توان توصیف و سخن گفتن از آن حالت را ندارد. مقصد نهایی اندیشه عطار، دستیابی به حقیقت و فنا شدن در ذات حضرت حق است؛ که در نتیجة اسـتغراق در انوار پرجلال پروردگار حاصل می‌شود. |
| کلیدواژه ها |
| عرفان، تخلی، تحلی، تجلی، فنا، عطار |
| وضعیت: پذیرفته شده |
